Biedrzyniec anyż

Biedrzyniec anyż pochodzi z Azji Mniejszej i Egiptu, jest rośliną jednoroczną, dorasta do wysokości 50 cm, występuje w miejscach słonecznych i osłoniętych od wiatru, preferuje gleby zasadowe o dużej zawartości wapnia. W lipcu zakwita drobnymi białymi kwiatami zebranymi w kiście. Kwiaty rośliny wydzielają przyjemny, intensywny zapach. Owoce gotowe do zbioru mają kolor ciemnoszary. Roślina ta uprawiana jest głównie w Ameryce Środkowej, krajach śródziemnomorskich i północnej Afryce.

Stosowany wewnętrznie: Napar z Anyżu stosuje się jako lek wykrztuśny w chorobach górnych dróg oddechowych, olejki eteryczne zawarte w tym zielu działają rozkurczowo i wiatropędnie, zapobiegając wzdęciom i niestrawnościom; odwar z nasion anyżu podawany karmiącym matkom pobudza wydzielanie mleka; nalewka podawana przed posiłkiem ułatwia trawienie i wzmaga apetyt.

Stosowany zewnętrznie: Biedrzyniec anyż pomocny jest w leczeniu trudno gojących się ran; smarując głowę naparem mózna zwalczać wszawicę oraz świerzb.

Bez czarny

Bez czarny jest krzewem bardzo rozpowszechnionym w Europie, Azji, południowej Afryce. W stanie dzikim porasta obrzeża lasów liściastych, nieużytki, rumowiska, przydrożne zarośla. W ogrodach jest uprawiany ze względu na kwiaty o silnym zapachu, pojawiające się w czerwcu i lipcu. W lecznictwie jako surowca używa się głównie kwiatów i niewielkich, owalnych owoców barwy fioletowej.  Z owoców bzu, zawierających dużą ilość cukru, witaminy A, B i C, sporządza się przetwory (soki, syropy), które w okresie jesienno zimowym są doskonałych środkiem zapobiegających grypie i przeziębieniom.

Stosowany wewnętrznie: Napar sporządzany z kwiatów bzu czarnego wykazuje działanie moczopędne; sok z owoców bzu jako dodatek do herbaty polecany jest jako środek napotny w stanach grypowych i przeziębieniach; zagęszczony odwar z owoców podaje się w przypadku wystąpienia migreny.

Stosowany zewnętrznie: Napar z kwiatów bzu stosowany jest do przemywań, w zapaleniu spojówek, do płukania jamy ustnej i gardła; jako okład wykorzystywane jest o parzeniach; egzemach skornych i wypryskach.

Berberys zwyczajny

Berberys zwyczajny jest ziołem z rodziny berberysowatych, która obejmuje aż 175 gatunków. W stanie dzikim roślina ta występuje niemal w całej europie. W Polsce można ją spotkać na południu kraju, zazwyczaj występuje na skrajach lasów, miedzach, na zrębach leśnych. Berberys, który dorasta w formie krzewu do wysokości trzech metrów, łatwo rozpoznać po żółtych, mocno pachnących kwiatach. W starożytności z owoców berberysu otrzymywano odwar, który po odparowaniu używany był jako atrament. Wyciąg z łodygi tego zioła stosowano jako środek barwiący tkaniny na kolor żółty.

Stosowanie wewnętrzne: Napar z owoców berberysu stosuje się jako środek orzeźwiający w gorączce, polecany jest również w leczeniu krwotoków wewnętrznych; napar z kory i korzeni podawany jest w kamicy nerkowej, chorobach reumatycznych.

Stosowany zewnętrznie: Odwar z tego zioła polecany jest w chorobach skórnych, wywołanych na skutek występowania pierwotniaków; płukanie jamy ustnej odwarem wzmacnia zęby i dziąsła.

Bazylia wonna

Bazylia wonna ma jajowate, zielone, rzadziej ciemnofioletowe, błyszczące liście. Kwitnie od lipca do września, ma drobne, białe kwiaty. Na liściach, kwiatach i w mniejszej ilości na łodygach znajdują się charakterystyczne gruczołki olejkowe, zawierające olejek eteryczny z pachnącym linalolem. Pierwsze wzmianki o tej roślinie pojawiły się w indyjskich księgach Wedy. Znana też była w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Bazylia to często używana przyprawa o przyjemnym, korzennym zapachu. Największą wartość mają świeże listki zebrane przed kwitnieniem. Stanowią znakomity dodatek do zup, sosów, sałatek czy warzyw. Bazylia nie ma działanie ubocznego i może być dodawana do dań dietetycznych.

Stosowanie wewnętrzne: Poprawia trawienie, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, zapobiega wzdęciom.

Stosowanie zewnętrzne: Ma działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne – można ją stosować do płukania gardła i przemywania ran. Olejek eteryczny bazylii jest składnikiem kosmetyków naturalnych.

Barwinek

Barwinek jest płożącą się byliną o lśniących, dużych liściach które występują na łodydze parami. Barwinek jest rośliną zimozieloną, zakwita fioletowo niebieskimi, rurkowatymi kwiatami, które podziwiać można od połowy wiosny do późnego lata. Dawniej barwinek nazywano „fiołkiem czarownika”, gdyż wchodził w skład napojów miłosnych oraz przypisywano mu siłę wypędzania złych duchów.

Stosowany wewnętrznie: Zalecany jest chorym na cukrzycę; barwinek większy jest podobny do barwinka różanego, używanego do leczenia białaczki, jednakże nie powinien być stosowany bez konsultacji lekarza.

Stosowany zewnętrznie: Owinięty dookoła chorej części ciała leczy skurcze; jego wyciągi mogą być używane do tamowania krwotoków. Sok z potłuczonych liści wpływa korzystnie na stany zapalne skóry.

Babka lancetowata

Babka lancetowata, zwana też wąskolistną, tak jak babka średnia jest rośliną bardzo popularną. Rośnie na łąkach, pastwiskach i jako chwast roślin uprawnych, głównie koniczyny. Kwitnie żółto zielonkawo od maja do sierpnia. To stara ludowa roślina lecznicza, znana i stosowana od tysięcy lat w Chinach, Grecji i Rzymie. Tak naprawdę dopiero odkrycie penicyliny wyparło ją z powszechnego użycia. Surowcem leczniczym jest liść babki lancetowate, który ma silne działanie antyseptyczne.

Stosowanie wewnętrzne: Liść babki lancetowatej pomaga w nieżytach górnych dróg oddechowych. Jest środkiem powlekających, wykrztuśnym i przeciwzapalnym. Leczy schorzenia przewodu pokarmowego. Chroni organizm przed wirusami i nowotworami.

Stosowanie zewnętrzne: Babka lancetowata działa gojąco na rany, wysypki i wrzody. Regeneruje naskórek, łagodzi zapalenie spojówek i powiek, obrzęki po ukąszeniu owadów.

Arnika górska

Arnika górska to dość rzadka roślina o pięknych pomarańczowych i złocistożółtych kwiatach. Do celów leczniczych wykorzystuje się kwiaty, liście i korzeń. Ponieważ jest rośliną trującą, można ją stosować wewnętrznie tylko pod nadzorem lekarza i w silnie rozcieńczonej postaci, jest często stosowanym lekiem homeopatycznym.

Stosowanie wewnętrzne: Arnika pobudza układ nerwowy, działa korzystnie na układ krążenia i podnosi nieznacznie wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych. Stosuje się ją przy nieżytach i wrzodach dwunastnicy, nerwicach wewnętrznych oraz stanach wyczerpania fizycznego i nerwowego.

Arcydzięgiel litwor

Lecznicze działanie tej rośliny było znane już starożytnym zielarzom, którzy uważali ją za panaceum na wszelkie dolegliwości. Arcydzięgiel jest rośliną odporną na mróz. Rośnie od dwóch do czterech lat, osiągając niekiedy wysokość 240 cm (w naszym klimacie jedynie 90 cm); wymaga gleby wilgotnej, głęboko uprawionej, preferuje miejsca lekko zacienione. Arcydzięgiel to roślina górska, więc rzadko występuje na terenach nizinnych, spotykany jest w miejscach wilgotnych i zacienionych nad brzegami potoków. Wykazuje działanie bardzo podobne do korzenia żeń-szenia i może być traktowany jako jego krajowa namiastka. Liście tego zioła zrywa się przed okresem jego kwitnienia, a następnie suszy i przechowuje w szczelnie zamkniętym pojemniku. Liście duszone z kwaśnymi owocami pozwalają zmniejszyć ilość zużytego cukru w przetworach.

Przeciwwskazania: Ze względu na działanie pobudzające pracę macicy kobiety ciężarne powinny unikać preparatów z tego zioła. Nie wolno go także stosować w cukrzycy w powodu dużej zawartości cukru. Olejek z arcydzięgla może zwiększać wrażliwość na światło.

Stosowanie zewnętrzne: Arcydzięgiel dodany do kąpieli działa uspokajająco i rozluźniająco;  kompresy nasączone odwarem nakłada się na bolące stawy w reumatyzmie i artretyzmie.

Stosowanie wewnętrzne: Suszone liście tej rośliny stosuje się jako dodatek do herbat ziołowych, zalecanych przy wzdęciach i dolegliwościach gastrycznych. Arcydzięgiel znany jest również z tego, że łagodzi skutki choroby lokomocyjnej u osób źle znoszących podróźe. Korzeń i liście arcydzięgiela – w formie naparu – można stosować jako środek działający przeciwbakteryjnie w nieżytach układu pokarmowego; picie naparów ma również działanie napotne, przeciwzapalne i wykrztuśne. Zioło stosowane jest w chorobach układu trawiennego, a ze względu na swe moczopędne właściwości także układu moczowego i krążenia.